Verminderde alertheid is een belangrijke oorzaak van vrachtwagenongevallen op snelwegen. Andere oorzaken zijn klapbanden, filestaartaanrijdingen en onduidelijkheid rond spitsstroken. Die eerste twee vallen in de categorie 'shit happens', die laatste twee echter niet en zijn met name interessant voor motorrijders.

Iedere motorrijder weet dat iedere automobilist een levensgevaarlijke bedreiging is. De twee soorten mens bewegen zich immers voort op dezelfde plek, maar (vaak) met een andere snelheid. Waar die twee botsen, verliest de motorrijder bij het ontbreken van een kreukelzone op zijn voertuig per definitie. Is de tegenpartij bovendien een vrachtautomobilist, dan kan zelfs een automobilist het schudden. Van een motorrijder vind je dan alleen nog een vlek terug.
Oppassen voor vrachtverkeer dus, hoewel ook weer minder dan voor normale automobilisten, want hoewel een vrachtwagen een gevaarlijker object is, wordt deze bestuurd door iemand die ervoor heeft doorgeleerd, een professional, waar de doorsnee personenauto van A naar B wordt gebracht door een mens die zich zelden buiten de vijf tot vijftig kilometer naar zijn werk begeeft en de drie kilometer naar de supermarkt. De standaard automobilist rijdt op de automatische piloot, de standaard trucker zeker niet. Maar heeft soms toch ook last van verminderde alertheid, zo mag blijken uit onderstaand bericht van Verkeersnet.nl.

We highlighten even de voor motorrijders belangrijke passages.

"Verminderde alertheid is een belangrijke oorzaak van vrachtwagenongevallen op snelwegen. Andere oorzaken zijn klapbanden, filestaartaanrijdingen en onduidelijkheid rond spitsstroken. Werkgevers helpen hun chauffeurs te weinig bij het voorkomen van de ongevallen, terwijl ook de werkgevers verantwoordelijkheid dragen voor de verkeersveiligheid. Dat zegt de Onderzoeksraad voor Veiligheid.

Per jaar vinden op de Nederlandse snelwegen gemiddeld duizend vrachtwagenongevallen plaats, waarbij circa 23 doden en 105 ernstig gewonden vallen. Bovendien zijn de slachtoffers meestal de andere weggebruikers. Dit was voor de Onderzoeksraad voor Veiligheid aanleiding om een onderzoek te starten. Op basis van een analyse van alle dodelijke vrachtwagenongevallen op snelwegen tussen 2007 en 2012 heeft de Onderzoeksraad elf vrachtwagenongevallen op snelwegen uit de periode oktober 2011 en januari 2012 onderzocht.

Verminderde alertheid is een belangrijke oorzaak van vrachtwagenongevallen op snelwegen; het speelt aantoonbaar een rol bij 10 tot 25 procent van de ongevallen. Verminderde alertheid wordt veroorzaakt door vermoeidheid, bijvoorbeeld als gevolg van lange en onregelmatige rijtijden of slechte slaapkwaliteit. Chauffeurs en bedrijven denken ten onrechte dat het naleven van de rij- en rusttijden genoeg is om vermoeidheid te voorkomen. Uit berekeningen van Rijkswaterstaat blijkt dat er in Nederland een tekort van 1800 vrachtwagenparkeerplaatsen bestaat, waardoor chauffeurs te weinig gelegenheid hebben om de vereiste rust te nemen. Daarnaast zijn chauffeurs minder alert door afleiding in de cabine omdat zij bellen, de boordcomputer gebruiken of eten en drinken pakken.

Twee derde van de dodelijke kop-staartbotsingen met vrachtwagens gebeurt bij beginnende files. Ook hier speelt verminderde alertheid een grote rol. Bij opkomende files tonen de matrixborden boven snelwegen soms maximumsnelheden die afwijken van de werkelijk gereden snelheden. Bovendien ontbreekt duiding van de oorzaak van de snelheidsvermindering (file, wegwerkzaamheden, et cetera). Hierdoor kan het systeem verkeerde verwachtingen wekken, waardoor het risico op aanrijdingen groter wordt, aldus de Raad.

Verder denken veel chauffeurs dat na een klapband op het voorwiel een ongeval onvermijdelijk is. Verlies van controle over het voertuig kan de chauffeur echter voorkomen door bij een klapband de juiste handelingen te verrichten en niet meteen te remmen. Bovendien kunnen klapbanden voorkomen worden door de bandenspanning continu te monitoren. Het onderzoek waarschuwt ook dat spitsstroken aanvankelijk een voordeel opleveren voor de verkeersveiligheid vanwege de extra capaciteit, maar dat zij door de verwachte groei van de verkeersintensiteit in de toekomst juist onveiliger worden.

De Onderzoeksraad voor Veiligheid vindt dat de branche- en ondernemersorganisaties in de transportsector maatregelen moeten nemen die chauffeurs in staat stellen om veilig deel te nemen aan het verkeer. De minister van Infrastructuur en Milieu moet zorgen dat er voldoende vrachtwagenparkeerplaatsen zijn; dat verkeersveiligheid een verplicht onderdeel is van de nascholing van vrachtwagenchauffeurs; dat informatievoorziening boven de snelwegen verbetert en dat geen nieuwe spitsstroken aangelegd worden totdat duidelijk is bij welke verkeersintensiteit de spitsstrook een nadelig effect heeft op de verkeersveiligheid."

We noemden verminderde alertheid en klapbanden ongevalsoorzaken uit de categorie 'shit happens' omdat deze altijd zullen blijven voorkomen. Je kunt naast een vrachtwagen rijden als de chauffeur even in slaap valt of onwel wordt of een klapband krijgt. Dan ben je het haasje. Niemand ontloopt het noodlot.
Filestaartaanrijdingen en spitsstrookonduidelijkheid echter...
Iedere motorrijder leert bij zijn rijopleiding dat hij direct en altijd tussen een file moet duiken, minstens tien auto's diep, zodra hij er eentje ziet: om te voorkomen dat hij van achteren voor zijn donder wordt gereden door een weggebruiker die de file niet zag. Voor de automobilisten die dat niet wisten: bij deze.

Maar spitsstroken...
Ik kom 'm dagelijks tegen op mijn A7 van Amsterdam naar het noorden. Het is niet alsof een spitsstrook onduidelijk is. De matrixborden boven de weg geven glashelder aan wanneer de vluchtstrook berijdbaar is als extra rijstrook. Borden langs de weg tonen vervolgens de maximum snelheid: bijvoorbeeld bij geopende spitsstrook 100 km/u in plaats van 120 km/u.
Wat is daar niet aan te begrijpen?
Toch is het althans op mijn traject voor veel automobilisten te moeilijk. De middelste baan, buiten de spits de rechterrijstrook, blijft voorbehouden aan de trutten (M/V), bejaarden en moraalridders (boodschappenautootjes), de linkerrijstrook blijft het domein van de hardrijders en bumperklevers, de werklieden (aannemersbusjes) en pleerollenvertegenwoordigers (stropdassen in leaseauto's).
Geloof me, ik zie het allemaal, elke dag, vanaf mijn spitsstrook, die ik deel met de weinige vrachtwagenchauffeurs die de spits niet mijden. In de zaligmakende wetenschap dat het binnenkort allemaal afgelopen zal zijn, als de grotere capaciteit van de weg is verzadigd, alle stroken ouderwets vaststaan, en ik net als vroeger weer tussen de rijen zal moeten.

Michiel Heemskerk
3 december 2012

Lees alle blogs op Stadsmotor.nl
{jcomments on}