Mobiliteit is fun!

 

Geïnteresseerd lazen we op 26 januari een stuk van Jolande Sap (fractieleider van GroenLinks in de Tweede Kamer) en Ineke van Gent (Tweede Kamerlid voor GroenLinks) in de Volkskrant. Geamuseerd namen we de kennis van de reacties daarop, onder anderen van Tineke Netelenbos (PvdA-minister van Verkeer en Vervoer 1998-2002).

 

“Bespaar miljarden, beperk de mobiliteit. VERKEERSBELEID. Door flexibele werktijden, een reële prijs voor autorijden en beperking van forensensubsidies kun je jaarlijks 2 miljard besparen.”

 

Zo begon het interessante relaas van Sap/Van Gent. Wie het wil lezen scrollt helemaal naar beneden naar het artikel dat we zonder toestemming van Sap, Van Gent, GroenLinks of de Volkskrant hebben overgenomen in de hoop en verwachting dat genoemde partijen geen bezwaar zullen hebben tegen de gratis extra publiciteit. Mocht dat wel zo zijn, halen we het gewoon weg. Maar noemen alle partijen voortaan wel kinderachtig.

Maar in het kort: Tineke Netelenbos, oud-minister van Verkeer en vervoer, werd verweten dat het sinds haar uitspraak “Mobiliteit is fun” bergafwaarts was gegaan met het mobiliteitsbeleid van alle volgende regeringen.

 

‘Tineke Tolpoort’ Netelenbos reageerde  in een ingezonden brief naar de Volkskrant (ook helemaal onderaan) dat mobiliteit werd verward met automobiliteit en verweet GroenLinks gebrek aan historisch besef. Het zou namelijk onder andere GroenLinks te verwijten zijn dat er nooit een prijsbeleid op automobiliteit was gekomen. Had iets te maken met “het Nationaal Verkeers- en Vervoersplan, dat in 2002 werd gezien als een belangrijke paradigmashift.” Het woord paradigmashift geldt in lulkoekbingo als een toppertje, maar GroenLinks overtuig je er niet mee, zo werd duidelijk.

 

Daarop reageerde weer een meneer Steijnen uit Utrecht – wéér een geplaatste brief (ook helemaal onderaan) over hetzelfde onderwerp, dat kennelijk toch de gemoederen bezighoudt – dat de fun in mobiliteit mogelijk fun is voor de persoon die zich verplaatst, maar daarmee slechts zelden voor de persoon die daar ongewild mee te maken krijgt. Daarbij noemde deze meneer Steijnen onder andere ‘motorscheuren over gaaf kronkelende rivierdijken’ ter illustratie van het gegeven dat er onderscheid bestaat tussen fun en noodzaak als we het over mobiliteit hebben.

 

En daarop willen wij weer even reageren. Als volgt.

 

Noodzakelijke mobiliteit is zeker niet altijd fun.

Maar daarmee is niet gezegd dat noodzakelijke mobiliteit geen fun kan zijn.

 

Met een motor kun je namelijk wel meer dan scheuren over ‘gaaf kronkelende rivierdijken’.

Ging er van de week nog een brief van de KNMV (Koninklijke Motorrijders Vereniging) naar minister Opstelten van Veiligheid en Justitie omdat men het een beetje zat is dat motorclubs voortdurend worden afgeschilderd als criminele organisaties, terwijl er voor zover bekend maar twee van de honderden (!) Nederlandse motorclubs mogelijk crimineel zijn… nu worden motorrijders voor het gemak weer neergezet als scheurders.

 

Mogen wij van Stadsmotor.nl even opmerken dat wij onze motortjes en scootertjes gebruiken voor woon-werkverkeer boven redelijke fietsafstand (en bovendien door een voor fietsers verboden tunnel moeten)?

Mogen we even opmerken dat de motor en motorscooter verreweg het minst belastend zijn voor de infrastructuur én het milieu? OV meegerekend!

En mogen we dán even opmerken dat we enorm veel fun beleven aan onze dagelijkse tochtjes, al gaan die meestal op en neer naar het werk?

Noodzakelijke mobiliteit is wel degelijk fun, en zonder dat je daarmee anderen hindert, beste mevrouwen Sap en Van Gent en meneer Steijnen.

 

Mits je het juiste vervoermiddel kiest.

 

Michiel Heemskerk

2 februari 2012

 

 

 

 

 

Uit de Volkskrant, 26-1-2012

Bespaar miljarden, beperk de mobiliteit

JOLANDE SAP INEKE VAN GENT − 26/01/12, 00:00

VERKEERSBELEID Door flexibele werktijden, een reële prijs voor autorijden en beperking van forensensubsidies kun je jaarlijks 2 miljard besparen.

Het kabinet buigt zich dit voorjaar over een nieuwe bezuinigingsronde om 5 tot 10 miljard euro extra op te halen. De botte bijl die het kabinet tot nu toe heeft gehanteerd, richtte al te veel schade aan. Daarom klinkt de roep steeds luider om hervormingen die de economie en de samenleving structureel gezonder maken. Staatssecretaris Weekers gaf begin deze week even de indruk de riante belastingvoordelen voor forensen ter discussie te stellen. Toch worden hervormingen op het gebied van mobiliteit zelden genoemd in het rijtje van de nodige hervormingen. Ten onrechte, want er valt op mobiliteit miljarden te besparen.

Oktober vorig jaar presenteerde het Sociaal en Cultureel Planbureau een vergelijkende studie naar het reisgedrag van Europeanen. Wat bleek? Geen Europeaan is dagelijks zo lang onderweg als de Nederlander, liefst 91 minuten per dag. En nergens is het aantal reizenden zo hoog. Uit onderzoek van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid blijkt bovendien, dat de woon-werkafstanden de afgelopen 20 jaar met 42 procent zijn toegenomen, vooral onder automobilisten.

Natuurlijk is dit patroon deels te verklaren uit de voortschrijdende emancipatie en de flexibilisering van de arbeidsmarkt. Maar ook de overheid is debet aan deze groei. Sinds Tineke Netelenbos het adagium 'Mobiliteit is fun' lanceerde, is iedereen verdacht die de vraag opwerpt of de aanhoudende groei van het verkeer wel opweegt tegen de enorme overheidsinvesteringen en maatschappelijke kosten die ermee gemoeid zijn. Politieke partijen zijn als de dood te worden beticht van autootje pesten. Door dat taboe zijn we het zicht kwijtgeraakt op de schaduwkanten van ons miljarden verslindende verkeerssysteem.

Het is mooi dat het CDA in zijn nieuwe visiestuk, net als in zijn verkiezingsprogramma, constateert dat ook autorijden beprijsd moet worden. Maar toen Balkenende IV viel, was het CDA er als de kippen bij om de Wet 'Anders Betalen voor Mobiliteit' controversieel te verklaren. 'Ik wil het woord kilometerheffing tot de verkiezingen niet meer horen', zei Kamerlid Ger Koopmans. De vraag blijft dus waar het CDA staat als het ijzer gesmeed moet worden.

 

VVD

De VVD ziet überhaupt geen probleem in de groei van het autoverkeer. Dat was in 1989 nog anders. 'Plompverloren asfalt uitstorten over Nederland heeft geen zin meer. De struisvogel die over enkele jaren zijn hoofd weer uit het zand haalt, zal dan merken omringd te zijn door een walmende stinkende blikmassa.' Hier was niet Ria Beckers aan het woord, maar aftredend minister Neelie Kroes, die op de valreep een lans brak voor de introductie van kilometerbeprijzing.

Toch is de verkeerspolitiek sindsdien nauwelijks veranderd. De overheid blijft onwaarschijnlijk genereus voor mensen die ver van hun werk wonen en subsidieert elke zelfgekozen forensenkilometer. Als de privékilometers van leaserijders worden meegerekend, kost dat de overheid jaarlijks ruim 1,7 miljard. Bovendien spenderen bedrijven niet minder dan 15 miljard aan reiskostenvergoedingen die afgetrokken kunnen worden van de belastingen.

Forensen die kiezen voor de auto zijn helemaal spekkoper. De overheid doet hen een snel uitdijend wegennet cadeau waar ze los van de motorrijtuigenbelasting gratis overheen mogen rijden: elk initiatief rond beprijzing is de afgelopen decennia gesneuveld. Tel hierbij de ruim 11 miljard aan hypotheekrenteaftrek op en je begrijpt waarom veel mensen kiezen voor een huis ver weg in het groen en niet in de stad: de subsidiemogelijkheden voor zo'n levensstijl zijn riant. Maar zo'n systeem is gedoemd vast te lopen in files en torenhoge huizenprijzen.

Bij de rechtvaardigheid en betaalbaarheid van dit politiek gestagneerde dossier zetten wij grote vraagtekens. Stadsbewoners, die gemiddeld dichter bij hun werk wonen en minder beslag leggen op het wegennet en de schaarse ruimte, zien hun openbaar vervoer afgeknepen worden. De asfaltagenda van het kabinet blijft onaantastbaar en op maatregelen van omwonenden om minder last te hebben van een nieuwe snelweg wordt bezuinigd. Juist veelverdieners, die naast veelrijders ook vaak huizenbezitters zijn, profiteren maximaal.

 

Hervormingsagenda

Hoe ziet een moderne hervormingsagenda voor het verkeer eruit? Erken dat de eindeloze uitbreiding van ons wegennet geen soelaas biedt voor de bereikbaarheid. Al is het maar omdat al die extra auto's fysiek de stad niet in kunnen. Geef autorijden een reële prijs en heropen de discussie over kilometerbeprijzing. Begin op drukke plekken en momenten. Vergroen alle autobelastingen verregaand, zodat de vervuiler betaalt. Bouw de fiscale voordelen voor het woon-werkverkeer af en geef een deel van dat geld terug via de arbeidskorting voor alle werknemers. Geef werknemers die dat willen en kunnen een wettelijk recht op flexibele werktijden en thuiswerk om de vele werkgevers die op dit punt niks willen medeverantwoordelijk te maken voor de bereikbaarheid. Introduceer financiële mechanismen als een open-ruimteheffing om bouwen in het groen te ontmoedigen en geld te genereren om te kunnen bouwen in de stad, zodat extra draagvlak ontstaat voor goed openbaar vervoer.

De overheid kan jaarlijks minstens twee miljard besparen door thuiswerk en flexibele werktijden voor veel meer mensen toegankelijk te maken, een reële prijs te vragen voor rijden in een vervuilende auto en op momenten dat de capaciteit krap is, en forensensubsidies te beperken en eerlijker te herverdelen.

Doorrekeningen van het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving tonen aan dat de bereikbaarheid hier flink mee is gediend, terwijl het milieu wordt gespaard. Het zijn precies dit soort hervormingen die Nederland schoner, eerlijker en vitaler maken.

 

JOLANDE SAP is fractieleider van GroenLinks in de Tweede Kamer. INEKE VAN GENT is Tweede Kamerlid voor GroenLinks.

 

De reactie…

'Gebrek aan historisch besef bij GroenLinks'

TINEKE NETELENBOS − 31/01/12, 00:00

Met verbazing heb ik het artikel over het verkeersbeleid van Jolande Sap en Ineke van Gent gelezen (Opinie & Debat, 26 januari). Zij stellen dat sinds mijn opmerking dat mobiliteit 'fun' is, iedereen verdacht is die de vraag opwerpt of de aanhoudende groei van het verkeer wel opweegt tegen de enorme overheidsinvesteringen en maatschappelijke kosten die ermee gemoeid zijn.

In het stuk wordt het begrip mobiliteit verward met auto-mobiliteit. GroenLinks staart zich blind op de auto, maar mij ging het om de mobiliteit in het algemeen. Aan kinderen kunnen we al waarnemen, dat mobiliteit inderdaad 'fun' is. We willen lopen, rennen, fietsen, schaatsen; kortom: ons voortbewegen. Ook het feit dat de wereld kleiner is geworden als gevolg van technische ontwikkelingen in het vervoer van mensen en goederen brengt ons, naast uiteraard een aantal nadelen, ook vele voordelen.

In de tweede plaats ademt het stuk een totaal gebrek aan historisch besef. Ikzelf heb heel veel inspanningen geleverd om het rekeningrijden in te voeren. Wie herinnert zich niet de fanatieke acties van de ANWB en De Telegraaf om het rekeningrijden te blokkeren?

Door toedoen van GroenLinks is de eerste wet die het beprijzen van automobiliteit als uitgangspunt nam, verworpen. Het Nationaal Verkeers- en Vervoersplan, dat in 2002 werd gezien als een belangrijke paradigmashift, werd helaas door de woordvoerder van GroenLinks niet begrepen. De woordvoerder, nu voorzitter van de Fietsersbond, staarde zich toen blind op het feit, dat er niet alleen kan worden geïnvesteerd in openbaar vervoer en fietspaden.

Het momentum om in Nederland het prijsbeleid op automobiliteit in te voeren, is mede door toedoen van GroenLinks reeds lang gepasseerd.

 

Tineke Netelenbos

Minister van Verkeer en Vervoer, 1998 tot 2002.

 

En de reactie

'Aan de kant graag'

PAUL STEIJNEN, UTRECHT − 02/02/12, 00:00

Tineke Netelenbos heeft ooit gezegd dat mobiliteit 'fun' is. Ze bedoelde mobiliteit in het algemeen. Niet alleen de auto. In haar brief (O&D 31 januari) schrijft ze: 'Aan kinderen kunnen we al waarnemen, dat mobiliteit inderdaad 'fun' is. We willen lopen, rennen, fietsen, schaatsen; kortom: ons voortbewegen'.

Mobiliteit is de verzamelnaam, te onderscheiden in 'ons voortbewegen' en 'voortbewegen'. En in 'ons voortbewegen' vergeet mevrouw Netelenbos er een paar. We willen ook mountainbiken door natuurgebieden (aan de kant, graag), bergbeklimmen en alle daarvoor benodigde rotzooi op die berg achterlaten, zittend omhoog bij het skiën (valt dit nou onder ons voortbewegen?), skeeleren op daarvoor te smalle fietspaden (wat zei ik nou, aan de kant gvd!).

GroenLinks heeft het voornamelijk over 'voortbewegen': de automobiliteit. Ook daar een hoop fun: 130 kilometer rijden voor 2,5 minuut winst of gewoon de kick, twee keer per jaar met het vliegtuig op vakantie, motorscheuren over gaaf kronkelende rivierdijken.

Maar een astmapatiënt, bijvoorbeeld, kan van 130 kilometer echt de 'fun' niet inzien. Een gems ziet niet de gein van off-piste afdalen, maar die heeft al helemaal niets in te brengen.

Zolang je eigen kind zich niet kapot hoest, en je die gems niet eens ziet, is er weinig aan de hand. Toch?

Het lijkt soms of het grootste deel van de moderne mensheid onbeperkte (auto)mobiliteit, van welke aard dan ook, is gaan zien als behorende tot de Universele Rechten van de Mens. Zoals voeding, onderdak, medische hulp en onderwijs.

Maar er bestaat een scheiding tussen 'fun' en noodzaak. Dat die scheiding inhoud moet krijgen, is iets dat zelfs een kind kan zien (en voelen en horen en ruiken). En die maatregelen zullen niet 'grappig' zijn. Game over.